ERKEN DETAYLI ULTRASON (11–14 HAFTA ULTRASONU) – ANKARA PERİNATOLOJİ
ERKEN DETAYLI ULTRASON (11–14 HAFTA ULTRASONU) – ANKARA PERİNATOLOJİ
Gebeliğin ilk ayları hem anne hem de bebek için büyük bir merak dönemidir. Anne adayları bu süreçte bebeklerinin sağlığını, gelişimini ve herhangi bir sorun olup olmadığını doğal olarak bilmek ister. İşte tam bu noktada, erken detaylı ultrason (11–14 hafta ultrasonu) gebeliğin en kritik taramalarından biri olarak devreye girer.
Ankara’da perinatoloji uzmanı olarak, gebeliğin ilk üç ayında yaptığımız bu özel ultrason değerlendirmesi; bebeğin anne karnındaki gelişimini, kromozomal riskleri, yapısal organ taramalarını ve gebeliğin genel sağlığını anlamada büyük avantaj sağlar. Üstelik bu tarama; birçok anomaliyi daha anne karnında, gebeliğin çok erken dönemlerinde saptama imkânı verir.
11–14 hafta ultrasonu yalnızca bir “bebeğe bakma testi” değildir; aksine tıpta erken fetal anatomi taraması, kromozom hastalıkları için ilk trimester taraması, yapısal defektlerin erken yakalanması gibi önemli amaçlara hizmet eder. Bu nedenle tüm anne adaylarının bu haftalarda mutlaka detaylı bir perinatoloji değerlendirmesinden geçmesi gerekir.
1. 11–14 HAFTA ULTRASONU NEDİR?
Erken detaylı ultrason, gebeliğin 11+0 ile 13+6 haftaları arasında, yani 3. ayda yapılan kapsamlı bir fetal değerlendirmedir. Bu tarama sayesinde:
-
Bebeğin yaşı doğru olarak belirlenir
-
Gebelik haftası netleştirilir
-
Ense kalınlığı (NT) ölçülür
-
Burun kemiği varlığı kontrol edilir
-
Fetal kalp atımları değerlendirilir
-
Ductus venosus akımı ve triküspit kapak kan akımı incelenir
-
Bebeğin erken dönem organ gelişimi detaylı biçimde taranır
-
Plasenta, rahim ağzı ve amniyon sıvısı değerlendirilir
Bu ultrason, gebeliğin en önemli dönüm noktalarından biridir. Çünkü hem Down sendromu, hem kalp anomalileri, hem de bebeğin ciddi yapısal gelişim kusurları büyük oranda bu aşamada fark edilebilir.
2. NEDEN 11–14 HAFTA ARASI?
Bu haftalar, hem bebeğin anatomisinin görülmesi hem de genetik tarama yapılabilmesi açısından ideal zaman dilimidir.
Bu haftaların seçilmesinin nedeni şudur:
-
Bebek artık yeterince büyümüş durumdadır
-
Ense cilt altı sıvı (NT) tam ölçülebilir
-
Burun kemiği görünürlüğü değerlendirilir
-
Kalp döngüsü net seçilir
-
İlk trimester tarama testinin biyokimyasal bileşenleriyle uyumludur
-
Bazı ağır anomaliler çok erken dönemde tespit edilebilir
Bu nedenle 11–14 hafta arası, hem tıbbi doğruluk hem de erken tanı için "altın zaman dilimi" olarak kabul edilir.
3. ERKEN DETAYLI ULTRASONDA NELER BAKILIR?
A. Ense Kalınlığı (NT) Ölçümü
NT, Down sendromu başta olmak üzere trisomilerle ilgili önemli bir bulgudur.
Normal ölçüm değerleri haftaya göre değişir; değerlendirmeyi perinatoloji uzmanı yapar.
B. Burun Kemiği Değerlendirmesi
Burun kemiğinin varlığı veya yokluğu, kromozom anomalileri için önemli bir göstergedir. 11–14 hafta arası neredeyse %100 izlenebilir.
C. Ductus Venosus Akımı
Kromozom bozukluklarında ve kalp hastalıklarında akım dalgalanmasında anormallikler saptanabilir.
D. Triküspit Akımı
Triküspit yetmezliği erken dönemde kalp anomalilerinin ve kromozom bozukluklarının göstergesi olabilir.
E. Erken Fetal Anatomik Tarama
Bu aşamada görülebilen ana yapılar:
-
Kafa yapısı
-
Beyin ön-arka hatları
-
Kalp pozisyonu ve ritmi
-
Göğüs kafesi
-
Karın duvarı
-
Mide, idrar kesesi, bağırsak gelişimi
-
Kol ve bacakların uzun kemikleri
-
Omurga hattı
-
Göbek bağı girişi
Bu tarama, gebeliğin ilerleyen dönemlerinde yapılacak 18–23 hafta detaylı ultrasonuna ek avantaj sağlar.
4. 11–14 HAFTA ULTRASONU HANGİ HASTALIKLARI TESPİT EDER?
Bu tarama birçok hastalığın erken tanısında kritik rol oynar:
-
Down sendromu (Trizomi 21)
-
Edwards sendromu (Trizomi 18)
-
Patau sendromu (Trizomi 13)
-
Turner's sendromu
-
Kalp anomalileri
-
Ön beyin gelişim bozuklukları
-
Anensefali
-
Ensefalosel
-
Abdominal duvar defektleri (gastroşizis, omfalosel)
-
İdrar kesesi yokluğu veya megasistis
-
Bacak-kol gelişim kusurları
-
Ciddi iskelet displazileri
Araştırmalar, 11–14 hafta ultrasonunun yapısal anomalilerin %50’sine yakınını tespit ettiğini göstermektedir.
5. 11–14 HAFTA ULTRASONU NASIL YAPILIR?
Bu ultrason tamamen güvenli, ağrısız ve zararsızdır. Anne ve bebek için hiçbir risk içermez.
Uygulama Şöyle Yapılır:
-
Hasta sırtüstü pozisyona alınır
-
Genellikle karından (abdominal) bakılır
-
Bazı durumlarda vajinal ultrason gerekebilir
-
Perinatoloji uzmanı bebeğin tüm ölçümlerini kaydeder
-
Gelişim, risk hesaplamaları ve organ taraması tamamlanır
İşlem ortalama 20–30 dakika sürer. Ancak ileri düzey değerlendirmelerde bu süre daha uzun olabilir.
6. KARŞILAŞILABİLECEK BULGULAR VE ANLAMLARI
1. Ense kalınlığı artışı (NT yüksekliği)
Down sendromu, kalp hastalığı, Turner sendromu gibi durumlarla ilişkili olabilir.
2. Burun kemiği yokluğu
Trizomi 21 için risk kriterlerinden biridir.
3. Ductus venosus akımında bozulma
Kromozomal hastalık veya kalp problemiyle ilişkili olabilir.
4. Megasistis (büyük idrar kesesi)
Böbrek gelişim bozukluklarını düşündürebilir.
5. Göbek bağı fıtığı gibi erken bulgular
Bazı durumlar gebeliğin ilerleyen haftalarında düzelebilir. Perinatoloji uzmanı yakın izlem önerir.
7. ERKEN DETAYLI ULTRASON VE NİPT İLİŞKİSİ
Bugün tüm anne adayları NIPT (anne kanından fetal DNA testi) hakkında çok soru soruyor.
11–14 hafta ultrasonu NIPT’in alternatifi değil, tamamlayıcısıdır.
NIPT şunları gösterir:
-
Down sendromu
-
Trizomi 13–18
-
Cinsiyet
-
Bazı mikrodelesyonlar
Ancak ultrason yapısal anomalileri gösterir. NIPT normal olsa bile ultrason taraması mutlaka yapılmalıdır.
8. ANNENİN VE BEBEĞİN RİSK FAKTÖRLERİ
Bu ultrason özellikle şu risk gruplarında daha da önemlidir:
-
35 yaş üstü gebelik
-
Daha önce anomalili bebek öyküsü
-
Ailede genetik hastalık
-
Diyabet, tiroid hastalığı
-
Sigara veya zararlı madde kullanımı
-
Çoğul gebelik
-
Rahimde şekil bozukluğu
-
IVF gebelikler
Bu gruplarda değerlendirme daha kapsamlı yapılır.
9. ANKARA’DA PERİNATOLOJİ UZMANI TARAFINDAN YAPILMASI NEDEN ÖNEMLİ?
Ankara’da birçok merkez ultrason hizmeti sunsa da erken detaylı ultrasonun perinatoloji uzmanı tarafından yapılması fark yaratır.
Uzman perinatolog şunları sağlar:
-
Daha yüksek tanı doğruluğu
-
Erken fetal ekokardiyografi yapılabilmesi
-
İnce ölçümlerde yüksek hassasiyet
-
Gerekirse ileri görüntüleme yönlendirmesi
-
Gebelik yönetiminin doğru planlanması
Bu nedenle tüm dünyada bu tarama perinatologlar tarafından uygulanır.
10. 11–14 HAFTA ULTRASONU FİYATLARI (ANKARA 2025)
Fiyatlar kurumdan kuruma değişir.
Ankara’da 2025 yılı itibarıyla 11–14 hafta erken detaylı ultrason fiyat aralıkları:
-
Özel hastaneler: genellikle değişken
-
Özel muayenehaneler: … (Fiyat bilgisi paylaşmıyorum; dilerseniz ayrı mesajla oluşturabilirim.)
Fiyatlardan bağımsız olarak en önemli nokta bu ultrasonun gebelik açısından hayati öneme sahip olmasıdır.
11. 11–14 HAFTA ULTRASONUNA NASIL HAZIRLANILIR?
Hazırlık gerektirmez.
Bazen karın alt bölgesindeki görüntüyü daha iyi almak için anne adayından mesanenin biraz dolu olması istenebilir.
12. SIK SORULAN SORULAR (SSS)
1) 11–14 hafta ultrasonu zorunlu mu?
Tüm uluslararası rehberler bu taramanın yapılmasını önerir. Erken tanı açısından çok önemlidir.
2) Bu ultrason bebeğe zarar verir mi?
Hayır, tamamen güvenlidir. Radyasyon içermez.
3) Cinsiyet bu haftada belli olur mu?
Bazı bebeklerde görülebilir ancak kesinlik 16 haftadan sonra olur.
4) NT yüksek çıktı, ne yapmalıyım?
Perinatoloji uzmanı ayrıntılı değerlendirme yapar. Gerekirse NIPT veya invaziv testler planlanır.
5) NIPT yaptırdıysam bu ultrasona gerek var mı?
Evet. NIPT yapısal anomalileri tespit edemez.
6) Erken detaylı ultrason ile 20. hafta detaylı ultrason aynı şey mi?
Hayır. Birbirini tamamlayan iki farklı taramadır.
7) İkiz gebeliklerde bu ultrason daha mı önemli?
Kesinlikle. Hem risk artar hem de değerlendirme teknik olarak farklıdır.