Fetal Aberran Right Subclavian Arter (ARSA) Nedir? Anne Karnında Ne Anlama Gelir?
Fetal Aberran Right Subclavian Arter (ARSA) Nedir? Anne Karnında Ne Anlama Gelir?
Gebelikte yapılan detaylı ultrasonlarda, kalp ve büyük damarların değerlendirilmesi bebeğin sağlığını anlamak açısından çok önemlidir. Bu taramalar sırasında bazen Aberran Right Subclavian Arter (ARSA) adı verilen bir damar varyasyonu görülür. ARSA, toplumda oldukça yaygındır ve çoğu zaman tek başına iyi huylu bir bulgu olarak kabul edilir. Ancak bazı durumlarda genetik sendromlarla birlikte görülebileceği için gebelik takiplerinde ayrı bir öneme sahiptir.
Bu yazıda ARSA’nın ne olduğunu, neden oluştuğunu, gebelikte ne anlama geldiğini, hangi testlerin gerekli olduğunu, riskleri, tedavisini ve ailelerin bilmesi gereken tüm noktaları anlaşılır şekilde anlatıyorum.
ARSA Nedir?
Normalde sağ kola giden subklavian arter, aort kemerinin sağ tarafından çıkar ve trakea ile yemek borusunun (özofagus) önünden seyreder.
ARSA'da ise damar sağ değil sol taraftan çıkar ve arkadan dolanarak sağ kola gider.
Yani damar yolu biraz farklı bir güzergâh izler. Bu nedenle “aberan” yani “alışılmışın dışında” denir.
Bu durum yapısal bir kalp hastalığı değildir; sadece bir damarın normalden farklı bir izlem yoludur.
ARSA Ne Kadar Sık Görülür?
ARSA, toplumda oldukça yaygın bir varyasyondur.
Araştırmalar, doğan bebeklerin %1–2’sinde ARSA olduğunu göstermektedir.
Yani 100 bebekten yaklaşık 1’inde bu bulguya rastlanır.
Gebelik sırasında yapılan detaylı ultrasonlarda da benzer sıklıkla görülür.
ARSA Neden Oluşur?
ARSA, bebeğin erken embriyonik dönemde büyük damarlarının gelişim aşamasındaki farklılıklardan kaynaklanır.
Genetik bir hastalığın zorunlu sonucu değildir.
Bebeğin organ gelişim sürecinde damarların şekillenmesi sırasında tamamen fizyolojik bir varyasyon olarak ortaya çıkar.
Çoğu zaman tesadüfidir, aileden geçmez, koruyucu bir önleme yöntemi yoktur.
ARSA Tek Başına Bir Sorun Mu?
Çoğu bebekte tek başına ARSA tamamen masumdur.
Bebek doğduktan sonra genellikle hiçbir belirti vermez.
Ancak bazı durumlarda, özellikle damar kalınsa veya özofagusa baskı yaparsa çocukluk döneminde:
-
Katı gıdalarda yutma güçlüğü
-
Katı yiyecekleri reddetme
-
Nadiren solunum güçlüğü
gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bu durumlara dysphagia lusoria denir.
BUT: Bunlar çok nadirdir. Annelerin ve babaların büyük çoğunluğu bebeğinde ARSA olduğunu bilmeden çocuk büyütür.
ARSA ve Genetik Sendrom İlişkisi
Gebelikte ARSA görüldüğünde hekimlerin dikkat ettiği en önemli konu Down sendromu (Trizomi 21) ile olan ilişkisidir.
Bilimsel çalışmalar şunu gösteriyor:
-
ARSA, trizomi 21 olan bebeklerde normal popülasyona göre daha sık görülür.
-
Ancak tek başına ARSA varlığı Down sendromu anlamına gelmez.
-
ARSA’sı olan bebeklerin çok büyük çoğunluğu sağlıklıdır.
ARSA’nın en önemli özelliği, “soft marker” yani hafif, tek başına büyük risk yaratmayan, ama değerlendirmede dikkate alınması gereken bir bulgu olmasıdır.
ARSA Hangi Durumlarda Daha Önemlidir?
Aşağıdaki durumlarda ARSA'nın önemi artar:
-
Ayrıca başka ultrason bulguları varsa (kalp içi ekojen odak, ense kalınlığı artışı, mide-safra kesesi bulguları vb.)
-
İlk trimester tarama testi riskli çıktıysa
-
Non-invaziv prenatal test (NIPT) yapılmamışsa
-
Ailede genetik hastalık öyküsü varsa
-
Bebekte yapısal başka bir anomali saptandıysa
Bu durumlarda genetik değerlendirme yapılması daha çok önerilir.
Gebelikte ARSA Saptandığında Ne Yapılır?
ARSA görüldüğünde değerlendirme aşama aşama yapılır. Bu durum anne ve baba için kaygı yaratabilir ancak süreç bilimsel olarak belirli adımlarla yönetilir.
1. Detaylı Ultrason İncelemesi
ARSA görüldüğünde ilk yapılması gereken, bebeğin tüm organlarının detaylı şekilde değerlendirilmesidir.
-
Kalp
-
Beyin
-
Böbrekler
-
Yüz ve boyun
-
Mide ve bağırsaklar
-
Plasenta ve göbek kordonu
özellikle incelenir.
2. Down Sendromu Risk Analizi
Ailedeki verilere göre risk değerlendirilir:
-
Anne yaşı
-
İlk trimester tarama sonucu
-
Dörtlü tarama sonuçları
-
Aile öyküsü
3. NIPT (Noninvaziv Prenatal Test) Önerisi
Eğer risk belirgin değilse bile çoğu aile gönül rahatlığı için NIPT yaptırır.
NIPT, anneden alınan kan ile bebeğin kromozomlarını %99’un üzerinde doğrulukla analiz eder.
4. Gerekiyorsa Amniyosentez
Ultrason bulguları ek anomalilerle birlikteyse veya NIPT pozitifse amniyosentez önerilebilir.
5. Düzenli Gebelik Takibi
ARSA tek başına bir problem yaratmadığından gebelik takibi normal şekilde devam eder.
ARSA ile Birlikte En Sık Görülen Bulgular
Eğer ARSA tek başına ise genellikle zararsızdır. Ancak bazı kombinasyonlarda değerlendirme önem kazanır:
-
Kalpte VSD, AVSD, büyük damar anomalileri
-
Ense kalınlığı artışı
-
Kafa-burun-yüz gelişim bulguları
-
Hiperekojen bağırsak
-
Tek umbilikal arter
-
Kistik higroma
Bu bulgulardan biri eşlik ediyorsa genetik risk artar.
Down Sendromu Açısından ARSA’nın Anlamı Nedir?
Bilimsel veriler ARSA’nın Trizomi 21 ile ilişkili olabileceğini gösterse de:
✔ Tek başına Down sendromu riskini hafifçe artırır
✔ Ama güçlü bir belirleyici değildir
✔ ARSA’lı bebeklerin %95’ten fazlası tamamen sağlıklıdır
ARSA’nın tespit edilmesi, sadece ekstra değerlendirme yapılması gerektiği anlamına gelir. Bebeğin gelişimi çoğu zaman tamamen normal seyreder.
Bebekte ARSA Olması Doğumdan Sonra Sorun Yaratır mı?
Çoğu bebek ARSA ile doğduğunu bilmeden büyür.
ARSA’nın doğum sonrası oluşturabileceği nadir sorunlar şunlardır:
-
Yutma sırasında takılma hissi
-
Katı gıdaları reddetme
-
Öksürük atakları
-
Yemek borusuna hafif baskı
-
Çok nadiren solunum sıkıntısı
Bu belirtiler genellikle erken çocuklukta ortaya çıkar.
Eğer şikâyet varsa çocuk kardiyolojisi ve çocuk cerrahisi tarafından değerlendirme yapılır.
Ama %99’a yakın oranda tedavi gerektirmez, kendiliğinden yaşamla uyumludur.
ARSA Tedavisi Var mı?
ARSA bir hastalık olmadığı için tedavi edilmez.
Sadece sorun yarattığı çok istisnai durumlarda cerrahi düşünülebilir.
Bu nedenle gebelikte ARSA saptandığında ailelerin çoğu zaman yapması gereken tek şey rutin gebelik kontrollerine devam etmektir.
ARSA Olan Gebeliklerde Doğum Şekli Nasıldır?
ARSA doğum şeklini etkilemez.
-
Normal doğum yapılabilir
-
Sezaryen gerektirmez
-
Doğum sonrası ekstra bir bakım gerektirmez
Doğumdan sonra yalnızca çocuk doktoru bilgilendirilir.
ARSA Hakkında Ailelerin Sık Sorduğu Sorular
ARSA bebeğimin kalbinde bir problem olduğu anlamına mı geliyor?
Hayır. ARSA bir kalp deliği veya kalp hastalığı değildir. Sadece damarın farklı bir güzergâhtan seyretmesidir.
ARSA tehlikeli midir?
Çoğu zaman tamamen masumdur. Bebek doğduktan sonra hiçbir sorun çıkmayabilir.
Down sendromu riskini artırır mı?
Evet, risk çok az artar. Ancak tek başına ARSA çoğu zaman Down sendromu anlamına gelmez.
ARSA için mutlaka NIPT yaptırmalı mıyım?
Risk değerlendirmesi kişiye göre yapılır ancak çoğu aile içi rahatlık için NIPT seçer.
ARSA kendiliğinden düzelir mi?
Hayır, damar yolu değişmez ama bu duruma bağlı bir sağlık sorunu gelişmez.
Doğumdan sonra özel bir takip gerekir mi?
Genellikle gerekmez. Sadece çocuk doktoru bilgilendirilir.
Yutma güçlüğü kesin olur mu?
Hayır, çoğu bebekte hiçbir belirti olmaz. Çok nadir durumlarda çocukluk döneminde yutma şikâyeti görülebilir.
Sonuç: ARSA Gebelikte Sık Görülen, Çoğu Zaman Masum Bir Bulgudur
Fetal ARSA, detaylı ultrason sırasında sık karşılaştığımız bir damar varyasyonudur.
Çoğu zaman tamamen iyi huyludur ve bebeğin yaşamını etkilemez.
Yine de genetik değerlendirme açısından dikkatle incelenmelidir.
Gebelik takibi doğru yapıldığında ARSA’nın anne ve baba için kaygı oluşturmaması gerekir.
Tek başına ARSA saptanan gebeliklerin çok büyük çoğunluğu sağlıklı bebekle sonuçlanır.
???? SIK SORULAN SORULAR (FAQ)
1. ARSA bebekte ciddi bir sorun olduğunu gösterir mi?
Hayır, çoğu zaman tamamen masumdur.
2. ARSA Down sendromu riskini ne kadar artırır?
Risk hafif artar ancak tek başına belirleyici değildir.
3. ARSA için hangi testler önerilir?
NIPT ve detaylı ultrason en sık önerilenlerdir.
4. ARSA normal doğuma engel mi?
Kesinlikle hayır.
5. ARSA doğumdan sonra tedavi gerektirir mi?
Genellikle hayır. Çok nadir durumlarda cerrahi gerekebilir.