Hangi Durumlarda Gebelik Sonlandırılır?
Hangi Durumlarda Gebelik Sonlandırılır? Ankara Perinatoloji Uzmanı Açıklıyor
Gebelik her anne adayının hayatında çok özel bir süreçtir. Çoğu zaman sağlıklı ilerler ve anne-bebek için mutlu bir şekilde sonuçlanır. Ancak bazı durumlarda, tıbbi açıdan gebeliğin devam etmesi annenin hayatını riske atabilir, bebekte yaşamsal bir sorun olabilir veya gebelik kendiliğinden ilerleyemez hâle gelebilir. Böyle durumlarda gebelik sonlandırılması (terminasyon) tıbbi bir gereklilik hâline gelir.
Bu yazıda;
✔ Gebelik sonlandırmanın hangi durumlarda gerekli olduğu,
✔ Hangi haftaya kadar yapılabildiği,
✔ Tıbbi ve yasal süreçlerin nasıl ilerlediği,
✔ Anne sağlığı açısından riskler ve dikkat edilmesi gereken noktalar,
✔ Terminasyon öncesi ve sonrası süreçler
gibi pek çok konuyu halkın anlayacağı sade bir dille ama bilimsel doğruluktan taviz vermeden anlatıyorum.
1. Gebelik Sonlandırılması Nedir?
Gebelik sonlandırılması, tıbben uygun görüldüğünde veya yasal şartlar oluştuğunda gebeliğin ilaçla ya da cerrahi yöntemlerle sonlandırılması işlemidir. Halk arasında “kürtaj” kelimesi kullanılsa da, tıbbi anlamda kürtaj gebeliğin erken haftalarda alınması anlamına gelir.
Gebelik sonlandırılması ise daha geniş bir kavramdır ve yalnızca ilk haftaları değil, gerekli durumlarda ileri gebelik haftalarını da kapsar.
Tıbbi olarak gebelik sonlandırmasının amacı:
-
Annenin hayatını korumak
-
Anne sağlığını geri dönüşü olmayan hasarlardan korumak
-
Bebekle ilgili yaşamla bağdaşmayan anomalilerde karar vermek
-
Düşük sonrası rahimde içeride parça kalması durumunda süreci tamamlamak
gibi nedenler olabilir.
⭐ 2. Türkiye’de Gebelik Sonlandırma ile İlgili Yasal Süreç
Bu konu çok sorulduğu için en başta açıklamak önemlidir.
➤ 10 Haftaya Kadar — İsteğe Bağlı Gebelik Sonlandırma
Türkiye’de gebelik 10. gebelik haftasının sonuna kadar annenin isteği ile sonlandırılabilir.
Evli ise eş onayı gereklidir. Bekâr bir kadında yalnızca kendisinin onayı yeterlidir.
➤ 10 Haftadan Sonra — Sadece Tıbbi Gerekçelerle
-
haftadan sonra isteğe bağlı gebelik sonlandırma mümkün değildir.
Bu haftadan sonrası için ancak sağlık kurulu raporu ile “tıbbi zorunluluk” varsa gebelik sonlandırılabilir.
Tıbbi zorunluluk gerektiren durumlar (aşağıda tek tek açıklanacak):
-
Annenin hayatını tehdit eden durumlar
-
Annenin sağlığında geri dönüşü olmayan ağır riskler
-
Bebekte yaşamla bağdaşmayan anomaliler
-
Düşük sonrası tam boşalmayan rahim
-
Mol hidatiform (üzüm gebeliği)
-
Enfeksiyon ve sepsis riski
-
Ciddi kanamalar
-
Preeklampsi, eklampsi gibi anne hayatını tehdit eden gebelik zehirlenmeleri
Bu karar bireysel olarak verilmez; uzman hekimler eşliğinde, anne-bebek sağlığı gözetilerek oluşturulan tıbbi kurul tarafından değerlendirilir.
3. Hangi Durumlarda Gebelik Sonlandırılması Gereklidir?
Aşağıdaki bölümlerde gebeliğin sonlandırılmasının tıbbi olarak zorunlu olduğu tüm durumları halkın rahat anlayacağı şekilde açıklıyorum.
3.1. Anne Hayatını Tehlikeye Sokan Durumlar
Gebelikte bazı durumlar anne için ölümcül risk yaratabilir. Bu gibi ağır, acil ve tıbbi olarak tehdit oluşturan hallerde gebelik sonlandırılması zorunlu hâle gelebilir.
● Şiddetli Preeklampsi (Gebelik Zehirlenmesi)
Kan basıncının çok yükselmesi, idrarda aşırı protein kaçağı, organ hasarı, karaciğer-böbrek yetmezliği gibi durumlar geliştiğinde annenin hayatı tehlikeye girer.
Eğer bebek yaşı çok küçükse ve annenin durumu kötüleşiyorsa gebelik sonlandırılması gerekebilir.
● Eklampsi (Gebelikte Sara Nöbeti)
Preeklampsinin ilerlemiş hâlidir. Anne nöbet geçirir.
Bu durum acil müdahaledir ve genellikle gebeliğin sonlandırılması şart olur.
● HELLP Sendromu
-
Hemoliz
-
Karaciğer enzimlerinde ciddi yükselme
-
Trombosit düşüklüğü
ile ortaya çıkan çok ciddi bir tablodur. Anne hayatı için acil risk taşır.
● Kontrol Edilemeyen Kanamalar
-
Plasenta dekolmanı
-
Rahim yırtılması
-
Ciddi pıhtılaşma bozuklukları
tıbbi müdahale gerektirir ve gebelik sonlandırılması gerekebilir.
● Annede İlerlemiş Kalp Yetmezliği
Bazı kalp hastalıklarında gebeliğin devamı anne için ölüm riski oluşturur.
● Annede ileri kanser tedavisi ihtiyacı
Radyoterapi veya kemoterapi gibi tedavilerin gecikmesi annenin yaşamını riske atıyorsa doktorlar gebeliğin sonlandırılmasını önerebilir.
3.2. Bebekte Yaşamla Bağdaşmayan Anomaliler
Perinatoloji uzmanlarının en sık terminasyon kararı almak zorunda kaldığı durumlardan biridir.
● Anensefali
Beynin ve kafatasının büyük kısmının gelişmemesi.
Kesin olarak yaşamla bağdaşmaz.
● Trizomi 13 ve Trizomi 18
Ağır kalp defektleri, beyin anomalileri, gelişim geriliği ile doğar ve çoğu bebek doğumdan kısa süre sonra kaybedilir.
● Ağır Kalp Anomalileri
Kalbin yaşamla bağdaşmayacak şekilde gelişmediği durumlar.
● Akciğerlerin gelişmemesi (Pulmoner hipoplazi)
Yaşamsal fonksiyonlar oluşamaz.
● Böbreklerin hiç gelişmemesi (Bilateral renal agenezi)
Amniyon sıvısı olmaz, bebek doğamaz ve yaşayamaz.
● Kromozom anomalileri ile birlikte ağır organ defektleri
Bu tür anomaliler, ayrıntılı ultrason, fetal eko, MRI ve gerekirse amniyosentez ile tespit edilir.
3.3. Düşük Sonrası Rahimde Parça Kalması (RPOC)
Düşük sonrası rahimde parça kalması durumunda:
-
Sürekli kanama
-
Enfeksiyon riski
-
Rahimde yapışıklık
-
Aşırı ağrı
gibi ciddi problemlere yol açabilir.
RPOC varlığında tıbben gebelik sonlandırılması gerekir.
3.4. Mol Gebelik (Üzüm Gebeliği)
Hamilelik dokusunun anormal çoğalmasıdır.
Rahim içinde üzüm taneleri görünümünde yapı oluşur.
Belirtileri:
-
Çok yüksek gebelik hormonları
-
Aşırı bulantı
-
Vajinal kanama
-
Tiroid etkilenmesi
Mol gebelik kesin olarak sonlandırılması gereken bir durumdur.
3.5. Enfeksiyon (Sepsis) ve İltihap Riskleri
-
Rahim içi enfeksiyon
-
Koryoamniyonit
-
Uzun süreli su gelmesi
-
Yüksek ateş ve kötü kokulu akıntı
anne ve bebek için yaşamı tehdit eder. Bu durumda gebelik sonlandırılması gerekli olur.
3.6. Erken Gebelikte Gelişmeyen Gebelikler
● Boş gebelik (anembriyonik gebelik)
Kesede bebek gelişmez.
● Kalp atımı olmayan gebelik
Durdurulmuş embriyo.
Bu gibi durumlardan sonra gebelik kendiliğinden düşebilir; düşmezse tıbben sonlandırılması gerekir.
4. Gebelik Sonlandırma Hangi Haftaya Kadar Yapılabilir?
1–10. hafta: İsteğe bağlı olabilir.
10. hafta sonrası: Sadece tıbbi nedenlerle, sağlık kurulu kararıyla.
24. hafta sonrası: Yaşamla bağdaşmayan anomaliler dışında, sonlandırma yapılmaz.
Perinatoloji uzmanı olarak bu süreçte ultrason, fetal testler ve annenin genel durumu birlikte değerlendirilir.
5. Gebelik Sonlandırma Yöntemleri
1) İlaçla Sonlandırma
Erken haftalarda uygulanır.
Genellikle 7. haftaya kadar.
2) Vakum Aspirasyon (Kürtaj)
-
haftaya kadar sık kullanılan, güvenli yöntem.
3) İndüksiyon ile Doğum Başlatma
İleri haftalarda, özellikle bebek anomalilerinde uygulanır.
4) Sezaryen ile Sonlandırma
Anne hayatı risk altındaysa veya normal doğum mümkün değilse tercih edilir.
6. Gebelik Sonlandırma Sonrası İyileşme Süreci
-
Kanama 1–2 hafta sürebilir.
-
Adet döngüsü 4–6 hafta içinde geri gelir.
-
Enfeksiyon riskine karşı ilaçlar verilir.
-
Sonraki gebelik için genellikle 2–3 ay beklenmesi önerilir.
-
Psikolojik destek gerekebilir.
Perinatoloji uzmanı olarak hastalara bu süreçte hem fiziksel hem de psikolojik destek veririm.
7. Gebelik Sonlandırma Kararı Nasıl Verilir?
Karar tek bir doktorun değil, uzman bir ekibin ortak değerlendirmesi ile verilir:
-
Perinatoloji uzmanı
-
Kadın doğum uzmanı
-
Neonatoloji uzmanı
-
Radyoloji uzmanı
-
Gerekirse genetik uzmanı
Anne ve baba tüm ayrıntıları anladıktan sonra süreç planlanır.
8. Gebelik Sonlandırmanın Psikolojik Yönü
Anomali nedeniyle sonlandırma yapan ailelerin büyük kısmı:
-
Suçluluk
-
Üzüntü
-
Kayıp hissi
-
Korku
-
Sonraki gebeliklerde kaygı
gibi duygular yaşayabilir.
Bu çok doğal ve sık görülen bir süreçtir.
Böyle durumlarda profesyonel psikolojik destek almak çok faydalıdır.
9. Sonuç: Gebelik Sonlandırılması Tıbbi Bir Gereklilik Olduğunda Güvenli Bir Şekilde Yapılmalıdır
Gebelik sonlandırma;
❌ Bir tercih değil,
❌ Bir keyfi karar değil,
❌ Bir zorunluluk hâline gelen tıbbi bir durumdur.
Amaç; annenin sağlığını korumak ve yaşamla bağdaşmayan anomalilerde gereksiz acıyı önlemektir.
Bu nedenle her karar bilimsel, etik ve hukuki çerçevede alınmalıdır.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. İleri haftalarda gebelik sonlandırma mümkün mü?
Evet, ancak sadece tıbbi zorunluluk varsa ve sağlık kurulu onayıyla.
2. Bebekte anomali varsa her zaman sonlandırılır mı?
Hayır. Sadece yaşamla bağdaşmayan anomalilerde terminasyon düşünülür.
3. Gebelik sonlandırdıktan sonra tekrar hamile kalabilir miyim?
Evet. Genellikle 2–3 ay sonra sağlıklı bir gebelik mümkündür.
4. İşlem sonrası çok ağrı olur mu?
Kısa süreli kramp tarzı ağrılar olabilir, genellikle ilaçlarla kontrol edilir.
5. Psikolojik etkiler olur mu?
Olabilir. Bu nedenle aile desteği ve profesyonel destek çok önemlidir.