ULTRASONDA BEBEK SAFRA KESESİ OLMAMASI (Fetal Safra Kesesi Agenezisi)

ULTRASONDA BEBEK SAFRA KESESİ OLMAMASI (Fetal Safra Kesesi Agenezisi)

Gebelikte safra kesesinin görülmemesi ne anlama gelir? Anne adayları için detaylı rehber

Gebelik takibinde ultrason, bebeğin organ gelişimini en iyi değerlendirdiğimiz yöntemdir. Bu organlardan biri de fetüsün safra kesesidir. Normalde 12. gebelik haftasından itibaren safra kesesi, ultrason ekranında küçük, oval ve sıvı dolu bir yapı olarak görünür. Ancak bazen bu yapı hiç görünmeyebilir. İşte bu durum tıp dilinde “fetal safra kesesi agenezisi” olarak adlandırılır.

Anne adayları için bu bulgunun ne anlama geldiği oldukça önemlidir. Çünkü safra kesesinin görülmemesi kimi zaman tamamen masum bir varyasyonken, bazı durumlarda ciddi sindirim sistemi anomalilerine, genetik hastalıklara veya safra yolları yokluğuna işaret edebilir.

Bu sayfada ultrasonda bebekte safra kesesi görülmemesi ile ilgili tüm merak edilenleri;
➡ Neden olur?
➡ Hangi testler yapılır?
➡ Ne zaman risklidir?
➡ Hangi durumlarda tedavi gerekir?
➡ Doğumdan sonra ne yapılır?
➡ Bu durum bebek için ne anlama gelir?

gibi sorularla birlikte ayrıntılı bir şekilde anlatıyorum.

1. Safra kesesi nedir ve bebekte ne işe yarar?

Safra kesesi, karaciğer tarafından üretilen safra sıvısını depolayan küçük bir organdır. Yetişkinlerde yağların sindirilmesine yardımcı olur. Ancak bebek anne karnındayken sindirme görevi aktif değildir. Yine de safra kesesinin oluşması, karaciğer–safra yolu sisteminin doğru geliştiğini gösterir.

Bu nedenle gebelikte safra kesesinin görünmesi;
✔ Safra yollarının açık olduğunu,
✔ Karaciğer–bağırsak gelişiminin normal ilerlediğini,
✔ Bebekte safra akımı ile ilgili bir problem olmadığını

işaret eder.

Dolayısıyla safra kesesinin görünmemesi hâlinde hem prenatal hem postnatal dikkatli bir değerlendirme gerekir.

2. Ultrason sırasında safra kesesi neden görünmeyebilir?

Safra kesesinin ultrasonda görünmemesinin birçok nedeni vardır. Bu nedenlerden bazıları tamamen masum olabilirken, bazıları önemli patolojilere işaret edebilir.

Aşağıda en sık nedenleri detaylı şekilde açıklıyorum.

2.1. Safra kesesinin küçük veya geç dolması (masum neden)

Bazen safra kesesi ultrason sırasında geç dolabilir veya birkaç dakika içinde görüntü değişebilir. Özellikle postprandiyal (anne yeni yemek yediğinde) safra akımı değiştiğinden kesecik boş olabilir.

Bu durum:
✔ En sık görülen masum sebeptir.
✔ 10–15 dakika sonra tekrar bakıldığında safra kesesi çoğunlukla görünür.

Geçiş cümlesi: Ancak her zaman bu kadar masum olmayabilir ve bazı ciddi durumlarda safra kesesi gerçekten yoktur.

2.2. Fetal safra kesesi agenezisi (Gerçek safra kesesi yokluğu)

Bebeğin safra kesesi embriyolojik olarak hiç gelişmemiş olabilir. Bu durumun çoğu zaman bebek doğduğunda hiçbir şikâyete yol açmadığını bilmek önemlidir.

Araştırmalar göstermektedir ki:
➡ Tek başına safra kesesi yokluğu olan bebeklerin %70–80'i tamamen sağlıklı doğar.
➡ Sindirim sistemi veya karaciğer fonksiyonlarında bozukluk görülmez.

Geçiş cümlesi: Ancak bazı durumlarda bu bulgu daha ciddi anomalilerin habercisi olabilir.

2.3. Safra yollarının gelişmemesi (Biliary atresia)

Bu en önemli ve dikkat edilmesi gereken durumdur. Çünkü biliary atresia, doğumdan sonraki ilk haftalarda ağır sarılık ve karaciğer yetmezliğiyle seyreden ciddi bir hastalıktır.

Biliary atresia düşünülen bebeklerde şu bulgular eşlik edebilir:
✔ Karaciğer büyüklüğü
✔ Bağırsaklarda “echogenic bowel”
✔ Safra akımını gösteren yapısal değişiklikler
✔ Polihidramniyos (amniyon sıvısında artış)

Bu durum nadir görülür ancak erken tanı çok önemlidir.

2.4. Safra kesesinin yanlışlıkla bağırsak yapılarıyla karıştırılması

Bazen barsak gazı veya yoğun bağırsak döngüleri safra kesesinin görülmesini zorlaştırır. Deneyimli bir perinatoloji uzmanı farklı açılardan tekrar tekrar bakarak bu durumu ayırt eder.

2.5. Genetik sendromlar ve kromozomal anomaliler

Safra kesesi görülmemesi bazen:
➡ Trizomi 18
➡ Trizomi 13
➡ Trizomi 21
➡ Kistik fibrozis
➡ Alagille sendromu

gibi sendromlarla birlikte olabilir.

Ama hemen belirtmeliyim ki: Safra kesesi yokluğu tek başına genetik hastalık anlamına gelmez.

Genetik risk değerlendirmesinde diğer bulgular da mutlaka dikkate alınmalıdır.

3. Safra kesesi ne zaman görülmelidir?

Gebeliğin 12–14. haftasında yapılan rutin ultrason (ense kalınlığı taraması) sırasında safra kesesi çoğunlukla görünür.
✔ 14. haftadan sonra görünmüyorsa daha dikkatli bakmak gerekir.
✔ 18–22 hafta detaylı ultrason sırasında görünmüyorsa ileri değerlendirme şarttır.

Geçiş cümlesi: Bu noktada anne adaylarının aklındaki en önemli soru “Bu durum bebeğim için risk oluşturuyor mu?” olur.

4. Safra kesesinin görülmemesi hangi durumlarda risklidir?

Aşağıdaki durumlar riskin arttığını gösterir:

4.1. Tek başına görünmeme masum olabilir

Eğer:
✔ Diğer tüm organlar normal görünüyorsa
✔ Doppler bulguları normalse
✔ Kromozomal belirti yoksa
✔ Önceki tarama testleri normal çıktıysa

bu durum çoğunlukla masumdur.

4.2. Diğer anormalliklerle birlikteyse risk yüksektir

Örneğin:
➡ Kalp anomalileri
➡ Bağırsak tıkanıklığı
➡ Karaciğer genişliği
➡ Kistik fibrozis bulguları
➡ Kromozom anomalisi göstergeleri

olması halinde risk artar.

5. Safra kesesi görünmeyince hangi testler yapılır?

Perinatoloji pratiğinde bu bulgunun ardından adım adım şu değerlendirmeleri yapıyoruz:

5.1. Tekrar ultrason (farklı açı ve yüksek çözünürlük)

✔ 10–15 dakika arayla tekrarlanan ultrason
✔ Transabdominal ve gerekirse transvajinal değerlendirme
✔ Daha yüksek çözünürlüklü cihazla ikinci görüş

Bu aşamada olguların büyük çoğunluğunda safra kesesi bulunur.

5.2. Ayrıntılı ultrason (Anomali taraması – 18–23 hafta)

Organ gelişimleri ayrıntılı şekilde incelenir. Safra yolları ve çevre yapıların görünümü değerlendirilir.

5.3. Genetik testler

Aşağıdaki durumlarda önerilir:
✔ Diğer anomaliler de varsa
✔ Tarama testleri riskli ise
✔ Ailede genetik hastalık öyküsü varsa

Yapılabilecek testler:
➡ NIPT (anne kanında DNA testi)
➡ Koryon villus biyopsisi
➡ Amniyosentez

5.4. Kistik fibrozis taraması

Safra kesesi agenezisi kistik fibrozisle ilişkili olabilir. Özellikle:
➡ Bağırsak ekojenitesi artmışsa
➡ Ailede kistik fibrozis varsa

CFTR gen paneli önerilir.

5.5. MR – Fetal MR

Bazı olgularda safra yollarını ve karaciğeri daha iyi değerlendirmek için fetal MR yapılabilir.

6. Safra kesesi yokluğu bebek için ne anlama gelir?

Bu bulgunun anlamı; nedenine, eşlik eden bulgulara ve genetik durumlara bağlı olarak değişir.

Aşağıdaki tablo anne adaylarına durumu net bir şekilde açıklar:

Geçiş cümlesi: Bu nedenle doğru değerlendirme çok önemlidir ve her anne adayının durumu bireysel olarak ele alınmalıdır.

7. Takip nasıl yapılır?

Gebelikte safra kesesinin görünmemesi durumunda takip planı şöyle olur:

✔ 2–4 hafta sonra tekrar ultrason

✔ 20–24 hafta detaylı ultrason

✔ Gerekirse fetal MR

✔ Gerekirse genetik testler

✔ Tüm gebelik boyunca karaciğer ve bağırsak bulgularının izlenmesi

8. Doğumdan sonra ne olur?

Doğumdan sonra çocuk doktoru şu değerlendirmeleri yapar:

✔ Karaciğer fonksiyon testleri

✔ Ultrason ile safra kesesi–safra yolu incelemesi

✔ Renkli doppler

✔ Gerekirse MRCP

✔ Sarılık takibi

Tek başına safra kesesi olmayan bebeklerin büyük kısmında herhangi bir problem görülmez ve bebekler tamamen normal gelişir.

Ancak biliary atresia düşünülüyorsa ilk 45 gün içinde cerrahi gerekebilir.

9. Bebek safra kesesi olmadan yaşayabilir mi?

Evet, yaşayabilir.
Hatta safra kesesi olmadan doğan birçok kişi yaşamı boyunca hiçbir şikâyet yaşamaz.

Safra kesesi olmaması:
✔ Yaşam süresini etkilemez
✔ Sindirim sistemi çalışabilir
✔ Diyetle ilgili özel bir kısıtlama gerekmez

Sorun ancak safra yolları yoksa ortaya çıkar. Bu çok nadir bir durumdur.

10. Anne adayları bu bulguda ne yapmalı?

Bu bulgu anneleri endişelendirse de gerçek şu ki:
Safra kesesi görünmemesi tek başına çoğu zaman ciddi bir probleme işaret etmez.

Anne adaylarına öneriler:
✔ Düzenli perinatoloji takibini sürdürün
✔ Ayrıntılı ultrasonunuzu zamanında yaptırın
✔ Gerekirse genetik testleri değerlendirin
✔ Doktorunuzun önerdiği takip aralıklarına uyun
✔ İnternetteki bilgi kirliliğine takılmayın

11. Ankara’da safra kesesi görülmemesi durumunda perinatoloji hizmeti

Ankara’da perinatoloji uzmanı olarak fetal organ anomalilerinin tamamında olduğu gibi fetal safra kesesi yokluğu olgularını da özel cihazlarla detaylı şekilde değerlendiriyorum.

Her olguyu bireysel olarak inceliyor;
✔ Gerekirse tekrar ultrason
✔ Yüksek çözünürlüklü tarama
✔ Genetik risk analizi
✔ Fetal MR yönlendirmesi
✔ Doğum sonrası takip planı

gibi tüm basamakları anneye adım adım açıklıyorum.

Bu sayfayı, anne adaylarının kaygılarını azaltmak ve bilimsel bir bakış sağlamak için hazırladım.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Bebeğin safra kesesinin görünmemesi tehlikeli mi?

Çoğu durumda tehlikeli değildir. Tek başına görüldüğünde genellikle masum bir bulgudur.

2. Safra kesesi hiç yoksa ne olur?

Birçok kişi safra kesesi olmadan normal hayat yaşar. Problem, safra yolları da yoksa ortaya çıkar.

3. Biliary atresia nasıl anlaşılır?

Ultrasonda karaciğer bulguları, bağırsak ekojenitesi, amniyon sıvısı durumu ve doğum sonrası sarılık ile anlaşılabilir.

4. Safra kesesi neden geç görünebilir?

Anne karnında safra kesesi bazen geç dolar. Bu nedenle ultrasonun tekrar edilmesi önemlidir.

5. Genetik test yaptırmak gerekir mi?

Diğer bulgular varsa önerilir; tek başına yokluk genelde genetik problem anlamına gelmez.

6. Safra kesesi ne zaman görünmelidir?

Genellikle 12–14. haftalarda görünür.

7. Bu durum bebeğin gelişimini etkiler mi?

Tek başına yokluk gelişimi etkilemez.

Fetal DNA

Gelişim Geriliği